Platformy streamingowe zdominowały całkowicie nasze życie, wielu nie zdaje sobie nawet sprawy jak bardzo. Z nich czerpiemy informacje, one dostarczają nam rozrywki, przy nich się relaksujemy. Powoli zapominamy, jak wyglądało życie sprzed ery streaming. Żeby odpowiedzieć na pytanie -jak platformy streamingowe zmieniły nasze życie?- trzeba jednak sięgnąć pamięcią wstecz.
*Materiał jest dostępny w dwóch wersjach: artykuł i podcast
Wyjątkowe czasy, wymagają wyjątkowych rozwiązań
Pokolenie osób wkraczających właśnie w dorosłość załapało się jeszcze na czasy nielegalnego streamingu filmów w internecie. Oczywiście, że ten problem dalej istnieje, ale na pewno nie na taką skalę jak kiedyś. Jeszcze 15 lat temu większość seriali czy filmów była na playerach, które pozwalały na ich oglądanie w limicie czasowym. Aby go nie przekroczyć, wystarczyło po prostu zresetować router i wtedy czas odtwarzania był naliczany od nowa. Życie ratowały również wypożyczalnie kaset, a następnie płyt DVD.
Później było ACTA, które wywróciło świat nielegalnego internetowego streamingu do góry nogami. Serwisy, na których było większość filmów, seriali, anime itd. po prostu przestały istnieć. Wielu ludzi pracowało dzień i noc nad wrzucaniem tych treści na nowe, działające playery.
To był jeden z tych momentów, który uświadomił człowiekowi, jak ważny jest dla niego dostęp do wytworów kultury. W tamtym czasie nie było jeszcze platform podobnych do dzisiejszego Netflixa. Pewne produkcje można było zobaczyć tylko w internecie, nie były one dostępne w telewizji. Dzisiaj wszystko wygląda inaczej.
Rozmowa ze Sławomirem Prusakowskim, psychologiem, trenerem biznesu i wykładowcą na Uniwersytecie SWPS we Wrocławiu.
Nie od razu Netflixa zbudowano…
Ludzie nierzadko dorabiają wielkie historie do pewnych wydarzeń, choć początki wielu zmieniających świat odkryć czy wynalazków są często banalnie proste, czasem nawet zdarzają się przez z pozoru niewinną pomyłkę.
Zapominamy, że dzisiejszy giganci internetu w większości przypadków zaczynali od start-upu. Nikt nie mógł zagwarantować sukcesu, trzeba było spróbować i sprawdzić w praktyce czy to jest właśnie to, co teraz światu jest potrzebne.
Netflix zaczynał jako przedsiębiorstwo, które wypożyczało filmy DVD za pośrednictwem poczty. Dopiero w 2007 roku firma zaczęła prowadzić działalność również jako platforma streamingowa. Facebook natomiast zaczął jako internetowy portal uniwersytecki. Służył głównie do przeglądania zdjęć uczniów, znajdowania znajomych i wymieniana między sobą wiadomości. Serwis zyskał tak dużą popularność, że trafił na inne uczelnie, a później zawojował cały świat.
Facebook doczekał się nawet własnej biografii, którą wyreżyserował David Fincher — twórca m.in. Podziemnego kręgu oraz Siedem. Jego film, The Social Network niezwykle zręcznie ukazuje barwne kulisy narodzin największej platformy społecznościowej na świecie. Produkcja z 2010 roku została nagrodzona trzema Oscarami — za najlepszy scenariusz adaptowany, montaż oraz muzykę. Znajdziemy ją… na Netflixie.
Mało kto dzisiaj pamięta, że 19-sekundowe nagranie z 23 kwietnia 2005 roku – Me at the zoo, było pierwszym filmem zamieszczonym na YouTube. Od tamtego czasu serwis przeszedł daleką drogę i chyba nikt nawet nie przypuszczał, że zostanie jedną z najpotężniejszych platform streamingowych.
Streaming – zagrożenie czy szansa dla młodych pokoleń?
Dużo mówi się o uzależnieniu dzieci i młodzieży od internetu, a to powoduje, że zazwyczaj mówimy źle o wirtualnej rzeczywistości. Warto jednak pamiętać, że platformy streamingowe przydają się w edukacji.
Platformy streamingowe oczami dwóch pokoleń:
Coraz więcej nauczycieli stosuje treści z platform streamingowych jako nowy i ciekawy sposób przekazywania wiedzy uczniom. Pokazują seriale i filmy wpasowującą się w tematykę ich przedmiotu, które później omawiają wraz ze swoimi podopiecznymi.
Okazuje się, że oglądanie Netflixa może przynosić korzyści. Na pewno jest to jakiś powiew świeżości i pokazanie, że sięganie po rzeczy, które są znane i lubiane przez młodych, może być dobrą zachętą do nauki i dyskusji o niej.
Serial „Sex Education” ze wspomnianej wcześniej platformy byłby na przykład świetnym materiałem do omawiania na lekcji wychowania do życia w rodzinie. W komentarzach pod tą produkcją można przeczytać, jak wiele osób żałuje, że kiedyś nie było takich produkcji, które w tak przystępny sposób poruszałyby zagadnienia związane z dorastaniem.
Dobrym przykładem jest tu współpraca Vox Media z właśnie Netflixem, w ramach której powstała seria Wyjaśniamy. Jak wskazuje tytuł, porusza różne tematy, tłumaczy zjawiska, w sposób zrozumiały i ciekawy.
Streaming jako wrota do kultury
W lutym 2021 roku Australia miała konflikt z Facebookiem w związku z płaceniem przez serwis za darmowe wykorzystywanie materiałów tworzonych przez inne podmioty. W ramach protestu założyciel platformy, Mark Zuckerberg zablokował wszelkie strony informacyjne na australijskiej tablicy. Był to drastyczny ruch. Facebook wciąż jest jedną z najczęściej używanych platform na świecie.
W Korei Południowej natomiast Spotify wdało się w konflikt z Kakao M — koreańską firmą rozrywkową, posiadającą m.in. jedną z większych platform do streamingu muzyki Melon w tym kraju . W efekcie ze Spotify zniknęły (bez ostrzeżenia) piosenki, a nawet całe dyskografie artystów współpracujących z Kakao M.
W Polsce, 10 lutego 2021 roku została zorganizowana akcja Media bez wyboru, w odpowiedzi na próbę wprowadzenia podatku reklamowego od mediów. Skutkiem był jednodniowy brak dostępu do mediów i ich tworów. Dotyczyło to jedynie tych, którzy brali udział w akcji, jednak była to większość polskich oraz zagranicznych mediów w kraju.
To wydarzenie dogłębnie pokazało, jak istotne są dla odbiorców wszelakie platformy służące streamingowi informacji, muzyki, filmów czy seriali. Już jeden dzień braku dostępu do tych platform i ich zawartości był dla wielu nie do zniesienia.
Platformy streamingowe – współczesny strażnik wolności?
Kiedy myślimy o platformach streamingowych, to najczęściej kojarzą się nam one z rozrywką, odpoczynkiem oraz chwilą „ucieczki” od otaczającej nas rzeczywistości.
Coraz częściej o ważnych dla świata wydarzeniach dowiadujemy się np. z Twittera. Nierzadko nie usłyszymy o nich w tradycyjnych mediach. Protesty w Tajlandii, zamach stanu w Birmie… można by wymieniać bez końca.
Najświeższe komentarze odnośnie takich wydarzeń, również pochodzą z tego typu platform. Zanim doczekamy się materiału w serwisie informacyjnym czy w telewizji na dany temat, to o wiele wcześniej będziemy mieli dostęp do relacji lub opinii na takiej platformie.
Streamingowy zawrót głowy
Wybranie odpowiedniej platformy streamingowej, z powodu coraz większej ich liczby, nie jest takie proste. Choćby w przypadku muzyki. Spotify, YouTube Premium czy Tidal? Gdzie będzie nasz ulubiony typ muzyki, gdzie zapłacimy mniej, które medium będzie najbardziej dla nas przystępne? Szukając odpowiedniej platformy streamingowej, musimy zwracać uwagę, do czego będziemy jej używać i jak często, z jakiego urządzenia korzystamy najczęściej i czy są tam na pewno dostępne treści, na jakich nam zależy.
Każda platforma streamingowa oferuje ogrom możliwości. Kiedy pojawił się YouTube, trudno było sobie wyobrazić, że platforma zyska tak dużą popularność i wielu osobom zastąpi tradycyjne źródła informacji czy rozrywki. Teraz możemy tam oglądać vlogi, uczyć się, słuchać muzyki, a także prowadzić transmisję na żywo.
Funkcje poszczególnych platform się nawzajem przenikają, już dzisiaj możemy w przeciągu 5 minut kupić upatrzony przez nas ciuch poprzez Instagram czy umówić się na randkę przez randkowe rozszerzenie Facebooka. Z jednej strony taka wielofunkcyjność platform streamingowych bardzo ułatwia życie, z drugiej jednak strony nie można oprzeć się wrażeniu, że pewne marki tracą przez to swoją wyjątkowość.
Okiem eskpertów
Jak platformy streamingowe zmieniły nasze życie?
Łukasz Basta – kierownik redakcji muzycznej Radia Wrocław:
„Platformy takie jak Spotify czy Tidal stanowią dla programujących muzykę w radiu, szczególnie kiedy są to formaty młodzieżowe (CHR) lub hybrydowe HOT AC wskazówkę, na jakie utwory warto zwrócić uwagę. Nie zawsze propozycje od głównych majorsów (SONY, UNIVERSAL, WARNER) pokrywają się z czołówką viralowych utworów dla świata lub Polski lub kartą na czasie na YT.”
„Radio również chce pozostać beneficjentem boomu na streaming rozwijający się w ostatniej dekadzie, ponieważ słuchacze sukcesywnie przechodzą na odłożoną w czasie konsumpcję mediów analogowych strumienijąc ulubione programy w dogodnym dla siebie czasie, a nie w porze rzeczywistej ich emisji.”
„Stacje radiowe już od dłuższego czasu współpracują, z wytwórniami płytowymi otrzymując od nich pliki elektroniczne utworów ich podopiecznych. Wersje analogowe (mam tu na myśli opcję CD) prawie zupełnie zostało wyparte przez dedykowane portale, w których można znaleźć dostęp do plików muzycznych, video, zdjęć, Press Boxsów oraz kredytów Zaiksowych.”
Michała Piepiórka – krytyk filmowy i autor bloga „Bliżej Ekranu”:
„Platformy streamingowe zmieniły kilka rzeczy w pracy krytyka filmowego. Przede wszystkim spowodowały, że ogląda się filmy głównie w domu, a nie na specjalnych pokazach prasowych. Co więcej, platformy niechętnie udostępniają swoje filmy przed premierą, więc reagować na nowe tytuły trzeba szybciej, na bieżąco, wraz z ich nierzadko niezapowiedzianymi premierami. Przez to nie ma się przewagi nad innymi, „zwykłymi” widzami, co w sposób zasadniczy wpływa na pozycję krytyka, którego głos rozmywa się w opiniach każdego innego użytkownika sieci. Widzowie nie muszą wyszukiwać głosów krytyki, tylko mogą polegać na opiniach znajomych czy nawet na podpowiedziach algorytmu, jak jest w przypadku Netfliksa, który podpowiada nam filmy zgodnie z naszymi wcześniejszymi wyborami.”
„Popularność streamingu zmultiplikowała również liczbę dostępnych filmów, co sprawiło, że krytyk jest codzien zalewany nowymi premierami, a nie – jak niegdyś – kilkoma w tygodniu. To sprawiło, że krytyk musi oglądać więcej, częściej i zamiast tworzyć pogłębione eseje o wybranych, najciekawszych tytułach, zamienia się w poławiacza pereł – osobę, która powinna orientować się w oceanie tytułów i rekomendować te najciekawsze.”
„Praca krytyka filmowego w epoce streamingu jest więc intensywniejsza, szybsza, a przy tym mniej nastawiona na głębsze analizy, a bardziej na doraźne, ekspresowe reagowanie na wciąż nowe pozycje.”
Grzegorz Fortuna – dystrybutor filmowy i współorganizator Octopus Film Festival 2020:
Jak wygląda praca krytyka filmowego w erze streamingu?
„Największą zmianą jest prawdopodobnie coraz większe skupienie na krytyce serialowej, która staje się powoli osobnym gatunkiem krytyki. W latach 80. czy 90. seriale nie były zazwyczaj traktowane poważnie, więc niewiele się o nich pisało. W czasach telewizji jakościowej i coraz bardziej ambitnych seriali udostępnianych przez platformy takie jak HBO czy Amazon Prime trzeba nadążać nie tylko za premierami kinowymi, ale też za światem seriali, co wymaga zdecydowanie więcej czasu. Ważne jest także bycie na bieżąco z filmowymi premierami na platformach, bo często jest o nich równie głośno jak o premierach kinowych.”
Co takiego się zmieniło w pańskim życiu zawodowym po wejściu do Polski Netflixa, HBO GO etc.?
„Coraz więcej zleceń recenzenckich dotyczy właśnie filmów i seriali publikowanych na wspomnianych platformach, bo widzowie często szukają tekstów o tych produkcjach. Pojawiają się także nowe tematy do tekstów publicystycznych i problemowych – związane właśnie z rozwojem platform czy przyszłością rynku audiowizualnego.”
Proszę powiedzieć jak wygląda Pana współpraca z platformami streamingowymi jako dystrybutor.
„To zależy od rodzaju platformy, z którą dystrybutor podejmuje współpracę. Platformy typu TVOD (Transactional VOD) działają podobnie jak kino – trzeba wykupić wirtualny bilet na seans konkretnego filmu, a dystrybutor otrzymuje część tej kwoty. Platformy SVOD (Subcription VOD) oferują nielimitowany dostęp do filmów w ramach miesięcznej opłaty – w tym przypadku właściciele platformy kupują licencję na film z góry lub dzielą się z dystrybutorem zyskami od liczby obejrzeń. Oba typy platform zarejestrowały jednak znaczny wzrost zainteresowania w trakcie pandemii, więc chętnie współpracują z dystrybutorami, którzy mogą zaoferować niedostępne wcześniej w Polsce filmy.”
ŚWIAT W ERZE WSZECHOBECNEGO STREAMINGU
Platformy streamingowe są już stałą częścią naszego życia, z roku na rok rozrastają się, dodają nowe funkcje, zmierzają w zaskakujących kierunki. Streaming to zarówno szansa, jak i utopia. Stwarza ogromne możliwości, ale czasami mogą być one zgubne.
Przy korzystaniu z platform związanych z przekazywaniem informacji pojawia się ryzyko manipulacji. Czasem możemy natrafić na nieprawdziwe lub wypaczone informacje, które trudno zweryfikować. Z kolei nadmierne korzystanie ze streamingu filmów czy seriali może prowadzić do pewnych uzależnień czy naśladowania zobaczonych tam nieodpowiednich zachowań. Wystarczy jednak każde medium stosować z pewną dozą rozsądku, aby bez większych przeszkód cieszyć się z ich usług.
BONUS
Pandemia wpłynęła także na treści pojawiające się na platformach streamingowych. Wiele wydarzeń przeniosło się do sieci. O tym jak to funkcjonuje w wirtualnej przestrzeni opowiada Tomasz Wołodźko. Wykładowca na Uniwersytecie SWPS we Wrocławiu, moderator w popołudniowym programie Radia Eska.
„Ponad rok nie byłem na koncercie, ale widziałem ponad sto wydarzeń muzycznych, o których opowiadam w radiu. Zdarza mi się być w kilku miejscach w jednym czasie. Wielu wykonawców prezentuje się w sieci lepiej niż w realnych przestrzeniach. Koncert w sieci (jedna kamera ze słabym dźwiękiem i profesjonalna realizacja z kilku kamer i realizatorem dźwięku, a także np. koncert w grze komputerowej, gdy widz może uczestniczyć jako awatar) to zupełnie inna dyscyplina niż koncerty na żywo. To oczywiście nie są dyscypliny pandemiczne. Pandemia jest jedynie katalizatorem tendencji, które już się czaiły i rozwijały powoli. Brakuje jednak relacji pełnych, wielozmysłowych. Trudno przeżyć katharsis bez dotyku, zapachu i poprzez pośrednika jakim jest monitor. Trudno też o tym opowiedzieć słuchaczom, ale… jest to możliwe… konieczne. Co będzie dalej?„
— KONIEC —
Wydawca: Karolina Krawczyńska
Wydawca techniczny: Dane Chyła
Współautorzy: Kamil Naszydłowski, Basia Zakrzewska, Wiktoria Tyszko, Kateryna Hrynko i Viktoriia Franchuk.
Źródła
Krótka historia streamingu :: Prawo kultury
Historia rewolucji muzycznej. Jak powstał streaming muzyki? | Poinformowani.pl
Epidemia streamingu. Władze dostrzegły źródło pieniędzy – Cyfrowa
Muzyka
In My Heaven by Frank Schröter
https://filmmusic.io/song/7055-in-my-heaven
https://filmmusic.io/standard-license
Foam Rubber by Alexander Nakarada
Link: https://filmmusic.io/song/4783-foam-rubber
License: https://filmmusic.io/standard-license
Le Grand Chase by Kevin MacLeod
Link: https://filmmusic.io/song/4670-le-grand-chase
License: https://filmmusic.io/standard-license
Modern Logo by WinnieTheMoog
Link: https://filmmusic.io/song/6206-modern-logo
License: https://filmmusic.io/standard-license
Safe From The Rain by Claus Appel
Link: https://filmmusic.io/song/4698-safe-from-the-rain
License: https://filmmusic.io/standard-license
Relaxing Peaceful Presence by Liron
Link: https://filmmusic.io/song/7724-relaxing-peaceful-presence